O Consello de Ministros aprobou este martes o anteproxecto de lei polo que se reformará a lexislación civil e procesal no referido ás limitacións da capacidade xurídica por razón de discapacidade. O obxectivo desta reforma é acabar coa incapacitación xudicial completa do colectivo e, no seu lugar, favorecer a súa capacidade de decisión cun sistema de apoios adecuado.

O anteproxecto de Lei, que se remite ao Congreso dos Deputados para comezar o seu trámite parlamentario, foi elaborado pola Comisión Xeral de Codificación do Ministerio de Xustiza, que traballou nos últimos anos na preparación da proposta, oíndo e consultando a todas as instancias e operadores xurídicos con interese na reforma, a maior en número de artigos modificados do Código Civil desde a súa adopción no século XIX.

Con esta iniciativa lexislativa, dáse cumprimento ao mandato do artigo 12 da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade, que obriga aos Estados parte, entre eles España, a garantir a igual capacidade xurídica das persoas con discapacidade en todo o tráfico xurídico sen restricións nin exclusións, prestando apoios para a toma de decisións cando sexa preciso, pero sen substituír á propia persoa.

A reforma legal iniciada este martes supoñerá un cambio radical en como o Dereito civil entendeu a discapacidade e ás persoas con discapacidade, pasando do esquema  paternalista e restritivo de dereitos da substitución ao promotor dos apoios á toma de decisións.

Segundo informa o Comité Español de Representantes das Persoas con Discapacidade (CERMI), o ministro de Xustiza, Juan Carlos Campo, explicou na rolda de prensa posterior á reunión do Consello de Ministros que a reforma supón a substitución da figura da tutela -onde unha terceira persoa encárgase de decidir pola persoa incapacitada xudicialmente- pola da curatela, que pretende que sexa a propia persoa interesada quen adopte ditas decisións, sempre cos apoios e as axudas necesarias.

A nova norma insiste en que os poderes públicos deben asegurar un sistema de apoios adecuados ás persoas con discapacidade. Ademais do Código Civil, o anteproxecto prevé modificar a Lei Hipotecaria, a de Axuizamento Civil, a do Notariado, a referida á Xurisdición Voluntaria e a de Protección Patrimonial das Persoas con Discapacidade.

Novidades

A reforma elimina a incapacitación ou modificación da capacidade do Código Civil -pois esta, como condición inherente da persoa, non pode modificarse-, polo ‘apoio’, termo que engloba desde a axuda técnica na comunicación de declaracións de vontade ou a ruptura de barreiras arquitectónicas, ata a representación ou substitución na toma de decisións.

Desaparecen as figuras da tutela para os maiores de idade, a patria potestade prorrogada e a patria potestade rehabilitada, debido a que «non responden ao sistema de promoción da autonomía das persoas adultas con discapacidade».

Ademais, a reforma pretende atender os aspectos persoais e non só os patrimoniais, e da prioridade a todas aquelas medidas que a persoa poida adoptar con carácter preventivo, como mandatos e poderes preventivos.

Refórzase a garda de feito, concibida para permanecer no tempo, e reserva a tutela aos menores de idade que non estean protexidos a través da patria potestade.

O anteproxecto afecta tamén a outras normas relativas ao dereito internacional privado, aos actos relativos á nacionalidade, o matrimonio ou a filiación, así como a algunhas regras do Dereito de sucesións e de contratos.

Finalmente, prohibe que as entidades de apoio ás persoas con discapacidade intelectual ou do desenvolvemento que presten servizos poidan tamén actuar como titoras e ser así «xuíz e parte no proceso».