A Federación Down Galicia participou este martes na segunda xornada do curso de verán “A familia no novo réxime da discapacidade”, organizado pola Universidade de Santiago de Compostela.

O obxectivo deste curso é dar a coñecer a transcendencia social e xurídica da nova lei pola que se reforma a lexislación civil e procesual para o apoio ás persoas con discapacidade no exercicio da súa capacidade xurídica, que entrará en vigor o vindeiro 3 de setembro de 2021.

Desta forma, o Movemento Down de Galicia quixo aportar o seu gran de area neste tema formando parte da mesa redonda “O impacto da reforma nas organizacións da sociedade civil”, compartindo espazo coa asociación de dano cerebral de Compostela, Sarela.

A intervención comezou da man de Delmiro Prieto, presidente de Down Galicia, quen analizou de forma global o impacto que esta nova lexislación terá sobre as persoas coa síndrome de Down e outras discapacidades intelectuais e as súas familias, e continuou coa exposición da problemática actual no relativo ao exercicio de dereitos do colectivo.

Sobre este tema afondaron máis Isabel Fernández e Mar Vidal, nai e filla usuarias de Teima Down Ferrol, que puxeron sobre a mesa varios casos discriminatorios sufridos por elas mesmas e por outras persoas usuarias de entidades Down de Galicia. Así, durante a súa intervención, destacaron a carencia xeral no uso dos axustes razoables, que facilitan ás persoas con discapacidade a accesibilidade e a participación, garantíndolles o desfrute ou exercicio de todos os seus dereitos en igualdade de condicións co resto da cidadanía. Neste senso, quixeron afondar na importancia da eliminación das barreiras da contorna, xa que aínda que a norma xurídica existe, o exercicio de dereitos das persoas con discapacidade depende, en gran medida, da vontade de aquelas persoas que estas atopan polo camiño. Para finalizar a súa intervención, recordaron que non sempre son necesarios os apoios polo simple feito de que unha persoa teña discapacidade, xa que entón estaríase limitando a promoción da súa autonomía persoal.

A realidade actual existente

Desde a súa creación, as entidades que conforman o Movemento Down de Galicia foron detectando diferentes experiencias cotiás discriminatorias sufridas por distintas persoas usuarias das mesmas. Deste xeito, ao longo destes anos, persoas coa síndrome de Down e outras discapacidades intelectuais viron como se vulneraban os seus dereitos fundamentais ao prohibirlles abrir unha conta bancaria, ao ser rexeitadas á hora de facer un seguro de saúde, ao atoparse trabas e negativas para tramitar un certificado dixital ou ao sufrir distintos problemas en locais de ocio nocturno, entre outras.

Do mesmo xeito, tamén nos xulgados e notarías viven situacións discriminatorias, xa que as persoas con discapacidade intelectual adoitan atoparse con tratos paternalistas, linguaxe infantilizado, preguntas capciosas e, incluso en ocasións, faltas de respecto.

O impacto da nova lexislación

A nova normativa leva consigo un cambio lexislativo de gran calado, dirixido a cumprir cos ditados da Convención das Nacións Unidas sobre os dereitos das persoas con discapacidade. Esta reforma afectará transversalmente a tradicionais ramas do dereito privado e ás súas leis máis importantes, como o Código civil español, así como a outras leis xerais, como a Lei de Axuizamento Civil ou a Lei de Rexistro Civil.

Pero, ante todo, trátase dunha modificación de gran entidade porque as ideas clave sobre as que se asenta a reforma representan un cambio substancial na concepción que a sociedade e o ordenamento xurídico teñen das persoas con discapacidade.

Desta forma, recoñécese a plena capacidade xurídica a todas as persoas, con e sen discapacidade, entendendo por capacidade xurídica tanto a aptitude para ser titular de dereitos como a posibilidade de exercitalos. Como consecuencia do anterior, co fin de respectar a mencionada plena capacidade xurídica da persoa con discapacidade, o novo modelo que senta a reforma cambia os mecanismos “substitutivos” na toma de decisións que afectan á persoa con discapacidade por un sistema de “apoios” para que esa persoa poida tomar as súas propias decisións. Por último, e para evitar que a reforma quede nun mero cambio no papel e que os mecanismos de apoio poidan ser terxiversados e amparen, na práctica, a substitución da persoa con discapacidade na toma das decisións que lle afectan, a reforma articula una serie de garantías para asegurar o respecto dos dereitos, a vontade e as preferencias da persoa con discapacidade.