Sabrina Molinos, Coordinadora de programas de Down Galicia, vén de ser entrevistada por Educaweb, portal especializado en educación e orientación académica. Polo seu interese, desde a Federación facémonos eco do artigo publicado a continuación.
O Movemento Down desenvolveu desde 2002 un proxecto de orientación que consiste no deseño dunha guía que facilite os procesos de orientación académica e profesional das persoas con discapacidade intelectual e síndrome Down. A guía, reeditada cada ano desde entón, converteuse nun recurso básico para as familias e os profesionais deste ámbito. Na actualidade, é utilizada tanto por aquelas entidades que forman parte de Down Galicia como por centros educativos e entidades públicas e privadas.
O proxecto mantívose vixente durante a crise económica-financeira. Cal cre que foi e é o secreto do seu éxito?
O proxecto iniciouse no ano 2002 e mantívose vixente ao longo de todos estes anos. Tendo en conta que uno dos principais obxectivos de Down Galicia na área de formación e emprego é facilitar procesos de orientación académica e profesional adecuados ás persoas con discapacidade intelectual e síndrome de Down, así como para as súas familias, consideramos imprescindible asegurar a reedición da Guía de orientación académica e profesional para garantir a consecución deste obxectivo.
O éxito deste proxecto radica fundamentalmente en que, ata o día de hoxe, a guía que desenvolvemos converteuse nun recurso informativo básico, tanto para as persoas con discapacidade intelectual como para as súas familias, á hora de encamiñar o seu futuro profesional, facéndoos máis competentes no proceso de toma de decisións. Ao mesmo tempo, constituíuse como unha ferramenta de referencia para os profesionais implicados en tarefas de formación e orientación formativa e profesional, que desempeñan as súas funcións xa non só en entidades que forman parte de Down Galicia, senón tamén para orientadores doutras entidades e institucións tanto públicas como privadas (centros educativos, oficinas de emprego, entidades do terceiro sector, etc.).
Cales son os principais cambios que se introduciron durante estes anos?
A guía foi reeditada ano tras ano, mantendo practicamente a mesma distribución e orde do seu contido para facilitar a procura de información por parte de todos os axentes que a utilizan a diario e que xa se familiarizaron coa súa estrutura. Os cambios que introducimos limitáronse a melloras no formato de presentación, así como á actualización da información.
Por outra banda, incorporamos novas canles para a súa difusión ao longo dos anos, co obxecto de que chegue ao maior número de persoas posible e ampliar o público beneficiario deste recurso. Deste xeito, mentres que nos seus inicios a súa difusión centrábase basicamente entre as persoas que forman parte das entidades de Down Galicia (persoas usuarias, familias e profesionais), durante os últimos anos conseguimos chegar á maior parte dos centros educativos de Galicia, así como a outras entidades públicas e privadas. Do mesmo xeito, fortalecemos a difusión a través das nosas redes sociais e páxina web.
Que se debe ter en conta á hora de orientar a persoas coa síndrome de Down?
A idea principal da que debemos partir é que as persoas con discapacidade intelectual teñen as mesmas necesidades de orientación que calquera outro cidadán ou cidadá, simplemente que adaptada ás súas necesidades.
Con todo, é certo que non podemos obviar algúns aspectos que condicionan en gran medida o proceso de orientación dirixido a unha persoa coa síndrome de Down e/ou discapacidade intelectual:
– É importante un traballo previo de autocoñecemento, de maneira que as persoas con discapacidade tomen conciencia das súas posibilidades, pero tamén das súas limitacións, para axustar as súas expectativas de formación e emprego.
– Requírese un adestramento na toma de decisións que supla posibles limitacións motivadas por unha posible sobreprotección familiar e/ou baixo nivel de autonomía.
– A maioría deles teñen un coñecemento moi limitado sobre as posibilidades que ofrece o sistema educativo e formativo, así como as diferentes opcións que ofrece a contorna.
– Será fundamental promover habilidades e estratexias persoais de procura, selección e tratamento da información relevante e que poida ser de interese no proceso de orientación.
– Na maior parte dos casos, a familia debe considerarse unha peza decisiva que ten que implicarse no proceso.
En calquera caso, máis aló de pautas de carácter xeral para a globalidade do colectivo, é importante ter en conta que a intervención e atención deberase adaptar a cada un en particular en función das necesidades e particularidades concretas de cada persoa e de cada proceso de orientación individual.
En 2012 afirmaba que os profesionais da orientación que traballaban con este colectivo centrábanse nos recursos específicos para eles e esquecían o resto dos recursos existentes. Cambiou algo desde entón? Hai unha maior sensibilización?
Afortunadamente, cada vez hai unha maior sensibilización social con respecto á discapacidade. Con todo, queda un longo percorrido ata lograr que participen na sociedade na mesma medida que o resto da poboación.
Ese é o noso gran reto, e aos poucos vaise conseguindo maior presenza das persoas con discapacidade en recursos da comunidade que, ata o momento, eran practicamente “prohibitivos” para eles. Neste sentido, desde Down Galicia cremos que a mellor forma de sensibilizar é facer máis visibles estas experiencias nas que as persoas con discapacidade forman parte de contornas ordinarias (tanto de carácter formativo como laboral).
Grazas a iso, cada vez son máis os profesionais implicados na orientación que toman conciencia das posibilidades reais do colectivo e que priorizan a derivación a contornas ordinarias fronte á oferta específica e con certo carácter “segregador”. Proba diso é o incremento que ano tras ano temos no número de persoas coa síndrome de Down e/ou discapacidade intelectual que se benefician da oferta formativa ordinaria, así como do número de persoas que conseguen emprego en empresas do mercado laboral ordinario.
